INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Siemiatyczach

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych 331105

• Specjalista do systemów scentralizowanych rozliczeń.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 3311 Securities and finance dealers and brokers.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja K – Działalność finansowa i ubezpieczeniowa.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w kwietniu i maju 2019 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Arkadiusz Aleksiejew – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Monika Bieszke – Terma sp. z o.o., Gdańsk.
• Monika Dutkowska – Bank Millennium S.A., Gdańsk.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Anna Będzińska – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Joanna Gralak-Merchel – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Włodzimierz Walkusz – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.

Recenzenci:

• Elżbieta Kraczek – Alior Bank S.A., Gdańsk.
• Luiza Świerzy – MIR – Państwowy Instytut Badawczy, Gdynia.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Eugeniusz Gostomski – Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
• Bernard Kubiak – Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu, Gdynia.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2019 r.

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych zajmuje się obsługą scentralizowanej platformy rozliczeniowej, która pozwala na wymianę danych pomiędzy systemami eksploatowanymi w banku, a zewnętrznymi systemami rozliczeniowymi.

Opis pracy

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych planuje rozliczenia międzybankowe ²⁰ w systemach rozliczeniowych ²⁹ oraz realizację sesji rozliczeniowych ²⁵. Zajmuje się kontrolowaniem realizacji komunikatów rozliczeniowych ¹¹ w scentralizowanych systemach rozliczeniowych. Sporządza i ewidencjonuje dokumentację oraz rejestruje skargi i reklamacje na stanowisku rozliczeniowym.

Sposoby wykonywania pracy

W swojej pracy pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych wykonuje działania polegające m.in. na:

• realizowaniu sesji wykorzystywanych w systemach rozliczeniowych danego banku,
• nadzorowaniu importu transakcji do właściwego kanału rozliczeniowego, zgodnie ze zdefiniowanymi regułami routingu ¹⁹,
• realizowaniu rozliczeń pomiędzy różnymi bankami oraz wewnątrz danego banku pomiędzy oddziałami,
• obsługiwaniu zleceń płatniczych ³⁷ wysokokwotowych w złotych oraz w innych walutach,
• rozliczaniu operacji oraz obsługiwaniu zwrotów przelewów,
• zarządzaniu eskalacjami ³⁴ m.in. poprzez przekazywanie ich do kolejnych linii wsparcia IT,
• obsługiwaniu zleceń w walucie krajowej pomiędzy bankami w oparciu o umowy bilateralne ³¹,
• tworzeniu różnego rodzaju zestawień i statystyk w oparciu o dane pochodzące ze wszystkich kanałów rozliczeniowych.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2 i 3.3. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych wykonuje swoją pracę w pomieszczeniach biurowych. Pracuje w pozycji siedzącej, najczęściej przy sztucznym oświetleniu, w klimatyzowanym pomieszczeniu.

Praca pracownika scentralizowanych systemów rozliczeniowych wymaga skupienia i spokoju, dlatego wykonywana jest w zamkniętych, wydzielonych pomieszczeniach ze ścisłą kontrolą dostępu.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• komputer z monitorem i dostępem do internetu,
• specjalistyczne oprogramowanie komputerowe związane z przetwarzaniem danych finansowych,
• drukarkę,
• czytnik karty (tzw. certyfikat ³ KIR),
• skaner,
• telefon z dostępem do internetu,
• faks,
• inne urządzenia mobilne, np. palmtop, tablet.

Organizacja pracy

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych pracuje w systemie jednozmianowym przez osiem godzin dziennie, w stałych godzinach pracy w dni robocze, w oparciu o umowę o pracę.

W trakcie wykonywania pracy kontaktuje się z pracownikami następujących działów: obsługi rachunków, bezpieczeństwa danych oraz IT. Z uwagi na charakter wykonywanej pracy, kontakty ze współpracującymi instytucjami czy wewnątrz banku odbywają się przeważnie z wykorzystaniem szyfrowanej poczty elektronicznej, a co za tym idzie nie są wymagane wyjazdy służbowe. Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych kontrolowany jest bezpośrednio przez swojego przełożonego, który odpowiada za pracę całego działu.

Praca w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych należy do prac rutynowych, ale z uwagi na rangę prowadzonych działań wymaga również rozwiązywania problemów.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Wykonywanie pracy w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych wiąże się z długotrwałą pracą przy komputerze, co wpływa na obciążenie kręgosłupa. Dla osób wrażliwych niedogodnym czynnikiem pracy może być pole elektromagnetyczne emitowane przez zainstalowany sprzęt elektroniczny. Osoby w tym zawodzie narażone są na stres związany z realizowaniem operacji finansowych, z czym powiązane są obciążenia psychiczne oraz wyczerpanie organizmu.

Do występujących w zawodzie chorób można zaliczyć:

• zespół cieśni nadgarstka ³⁵,
• choroby układu mięśniowo-kostnego,
• choroby wzroku,
• choroby słuchu,
• zaburzenia nerwicowe i bóle głowy.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• sprawność układu kostno-stawowego,
• sprawność układu krążenia,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• ostrość słuchu,
• ostrość wzroku,
• rozróżnianie barw,
• spostrzegawczość,
• zręczność palców i rąk;

w kategorii sprawności i zdolności

• podzielność uwagi,
• zdolność koncentracji uwagi,
• dobra pamięć,
• rozumowanie logiczne,
• zdolności analityczne,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
• zdolność analizowania i systematyzowania złożonych problemów,
• zdolność do przestrzegania reguł, przepisów i standardów,
• współdziałanie i współpraca w zespole (grupie);

w kategorii cech osobowościowych

• gotowość do współdziałania,
• gotowość do pracy indywidualnej,
• gotowość do pracy w warunkach monotonnych,
• odpowiedzialność za działania zawodowe,
• samokontrola,
• samodzielność,
• systematyczność,
• odpowiedzialność,
• rzetelność,
• wytrwałość i cierpliwość,
• komunikatywność,
• dociekliwość,
• radzenie sobie ze stresem.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Praca pracownika scentralizowanych systemów rozliczeniowych wykonywana jest najczęściej w pozycji siedzącej i nie wymaga dużego wysiłku fizycznego. Tak zorganizowane stanowisko pracy jest jednak dużym obciążeniem dla kręgosłupa. Na stanowiskach wymagających obsługi komputera niezbędny jest dobry wzrok. Zdolności manualne są również istotne ze względu na konieczność szybkiej obsługi urządzeń biurowych i komputera, usprawniających pracę pracownika scentralizowanych systemów rozliczeniowych. Pod względem wydatku energetycznego jest to praca lekka, ale wiążąca się ze znacznym obciążeniem umysłowym, wynikającym z konieczności dużego skupienia przy nadzorowaniu rozliczeń przelewów oraz rozwiązywaniu problemów.

Przeciwwskazaniami do wykonywania tego zawodu są m.in.:

• poważne wady wzroku i słuchu,
• upośledzenie umysłowe,
• zdiagnozowana dyskopatia,
• zaburzenia układu krążenia,
• niewydolność układu kostno-stawowego i mięśniowego,
• zaburzenia równowagi oraz epilepsja,
• niska odporność psychiczna.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2019 r.) do podjęcia pracy w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych wystarczające jest posiadanie wykształcenia średniego na kierunkach np. asystent bankowości, bankowość i finanse czy technik usług finansowych. Jednak preferowane jest posiadanie wykształcenia wyższego przynajmniej I stopnia na kierunkach np.: finanse, ekonomia, finanse i bankowość, prawo czy matematyka.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

W zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych nie jest wymagane posiadanie tytułów zawodowych, kwalifikacji i szczególnych uprawnień, jednakże podjęcie pracy w tym zawodzie ułatwiają:

• dyplomy szkół wyższych i studiów podyplomowych z zakresu: finanse, ekonomia, finanse i bankowość, prawo czy matematyka,
• świadectwa potwierdzające znajomość bankowych systemów rozliczeniowych, zasad bezpiecznego przetwarzania danych,
• certyfikat potwierdzający znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym swobodną komunikację (szczególnie podczas usługi SWIFT ³² i rozpatrywania reklamacji).

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych może awansować na specjalistę, lidera zespołu związanego z scentralizowanymi systemami rozliczeniowymi, a w dalszej perspektywie na kierownika komórki rozliczeń.

Możliwość rozwoju zawodowego stwarza udział w warsztatach, szkoleniach, kursach oraz podjęcie kształcenia w ramach studiów wyższych lub podyplomowych na kierunkach z zakresu bankowości i finansów.

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych może rozszerzyć swoje kompetencje zawodowe poprzez podejmowanie kształcenia i/lub szkolenia w zawodach pokrewnych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2019 r.) formą potwierdzenia kompetencji w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych jest zdobywanie dyplomów szkół wyższych z zakresu: finansów, ekonomii, finansów i bankowości, prawa czy matematyki oraz świadectw potwierdzających znajomość systemów rozliczeniowych (wydawanych przez Krajową Izbę Rozliczeniową – KIR), zasad bezpiecznego przetwarzania danych, wydawanych przez komercyjne firmy szkoleniowe.

Inną formą potwierdzenia kompetencji są rekomendacje wydawane przez pracodawców.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Planowanie rozliczeń międzybankowych w scentralizowanych systemach rozliczeniowych.
• Z2 Wykonywanie sesji rozliczeniowych oraz transakcji SWIFT ²⁸ w scentralizowanych systemach rozliczeniowych prowadzonych przez Krajową Izbę Rozliczeniową.
• Z3 Kontrolowanie obsługi komunikatów rozliczeniowych w scentralizowanych systemach rozliczeniowych.
• Z4 Zabezpieczanie stanowisk i systemów rozliczeniowych.
• Z5 Sporządzanie i przetwarzanie międzybankowej dokumentacji rozliczeniowej.
• Z6 Księgowanie transakcji rozliczeniowych oraz generowanie elektronicznych przelewów.
• Z7 Monitorowanie zdarzeń związanych z przyjmowaniem i wykonywaniem dyspozycji rozliczeniowych oraz kontrolowanie salda ²⁴ rachunku bankowego.
• Z8 Rejestrowanie skarg i reklamacji na stanowisku rozliczeniowym.

Kompetencja zawodowa Kz1: Realizowanie zadań w systemach rozliczeniowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Obsługiwanie elektronicznych rozliczeń międzybankowych i międzyoddziałowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z5, Z6, Z7, Z8, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za skutki wykonywanych działań rozliczeniowych oraz za powierzony sprzęt wykorzystywany na stanowisku rozliczeniowym.
• Przeciwdziałania oszustwom i podrabianiu zleceń płatniczych w scentralizowanych systemach rozliczeniowych.
• Wykonywania pracy samodzielnie w ramach zespołów rozliczeniowych.
• Dbania i utrzymywania trwałych relacji z pracownikami własnej instytucji i partnerami zewnętrznymi, wzajemnego pomagania innym pracownikom systemów rozliczeniowych oraz bycia dyspozycyjnym w momentach kryzysowych.
• Przestrzegania określonych standardów etycznych, norm i zasad uczciwości, rzetelności i poufności podczas pracy w scentralizowanych systemach rozliczeniowych.
• Podnoszenia w sposób ciągły swoich umiejętności rozliczeniowych w ramach systemów płatniczych.
• Utożsamiania się ze strategią pracodawcy i dbania o jego wizerunek.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych może znaleźć zatrudnienie w następujących instytucjach:

• bankach (w tym detalicznych, spółdzielczych, banku centralnym),
• biurach inwestycyjnych,
• Krajowej Izbie Rozliczeniowej,
• instytucjach finansowych,
• funduszach inwestycyjnych.

Większość miejsc pracy dla pracownika scentralizowanych systemów rozliczeniowych zlokalizowana jest w Warszawie i Krakowie. Zawód pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych należy do zawodów nadwyżkowych, czyli takich, w których znalezienie pracy może być stosunkowo trudne ze względu na małe zapotrzebowanie oraz wielu kandydatów chętnych do podjęcia pracy i spełniających wymagania pracodawców.

Kształcenie

Obecnie (2019 r.) w ramach systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie prowadzi się kształcenia kandydatów do pracy w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych w formach szkolnych.

Instytucje oferujące kształcenie wystarczające dla zawodu pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych to szkoły średnie na kierunkach np. asystent bankowości, bankowość i finanse czy technik usług finansowych, ale preferowane są szkoły wyższe na kierunkach: finanse, ekonomia, finanse i bankowość, prawo czy matematyka.

Szkolenie

Szkolenia w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych oferowane są przez:

• wyspecjalizowane instytucje komercyjne, organizacje branżowe,
• dostawców szkoleń on-line,
• pracodawcę,
• dostawców rozwiązań informatycznych do scentralizowanych systemów rozliczeniowych,
• Narodowy Bank Polski, Krajową Izbę Rozliczeniową oraz Związek Banków Polskich.

Przykładowa tematyka szkoleń może dotyczyć:

• prawa bankowego krajowego oraz międzynarodowego,
• obsługi programów użytkowych związanych ze scentralizowanymi systemami rozliczeniowymi,
• bezpieczeństwa danych oraz ochrony danych osobowych.

Organizatorzy tych szkoleń potwierdzają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Wynagrodzenie (2019 r.) osób pracujących w zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych waha się w granicach od 3000 zł do 8000 zł miesięcznie brutto w przeliczeniu na pełen etat.

Na najwyższe wynagrodzenie mogą liczyć osoby posiadające długi staż pracy oraz doświadczenie na stanowisku pracownika scentralizowanych systemów rozliczeniowych, pracujące w instytucjach związanych z finansami bądź dostarczających rozwiązań informatycznych dla tych instytucji.

Poziom wynagrodzeń osób wykonujących zawód pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych może być także uzależniony m.in. od:

• szczegółowego zakresu zadań,
• rodzaju pracodawcy (prywatny, publiczny).

Należy podkreślić, iż wynagrodzenie w bankach komercyjnych jest istotnie wyższe niż np. w bankach spółdzielczych.

W zawodzie pracownik scentralizowanych systemów rozliczeniowych możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym do zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w zawodzie jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza pracy przy komputerze, wymagane jest wówczas dostosowanie sprzętu komputerowego,
• z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych (05-R), wymagane jest wówczas wyposażenie stanowiska w uchwyty, poręcze, regulowaną wysokość krzesła, podnóżka i inne udogodnienia,
• poruszające się na wózkach inwalidzkich (05-R), wymagany jest wówczas odpowiedni dobór stanowiska bądź ograniczenie lub zmodyfikowanie zakresu pracy w celu umożliwienia wykonywania zadań w pozycji siedzącej, zalecana jest praca biurowa lub koncepcyjna,
• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L), pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i innymi, pod warunkiem, że praca nie wymaga znacznego wysiłku fizycznego lub jest zorganizowana w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków i dokonywania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-medycznych (np. zastrzyków insulinowych).